|
Topaç İsimleri
Farklı kıtalarda, farklı ülkelerde aynı oyuncak, farklı adlar alırken şimdi küreselleşmenin getirdiği homojenleşmeyle farklı ülkelerde aynı oyuncak, aynı adla anılır olmaya başladı. Bunun en güzel örneği yine topaçtır. Yunanistan’da strambos, Kırgızistan’da çimirik, Çin’de tuo luo, Danimarka’da snurretop, İtalya’da trottola, Peru’da trompo, Sri Lanka’da pumper gibi hemen her ülkede farklı adlar alan bu evrensel oyuncak şimdi neredeyse tüm dünya çocukları tarafından “beyblade” olarak bilinmekte.
Kendi tarihimize baktığımızda; 11. yüzyılda yazılmış olan ve ilk Türkçe sözlük olarak kabul edilen Divanü Lugat-it-Türk’te yer alan “topık” kelimesi, hem eski Türklerin oynadığı polo benzeri “çevgen” oyunundaki top hem de topaç için kullanılan bir isim. Aynı oyuncak, Burhan-ı Katı’da fırıldı olarak geçmektedir
Ülkemizde genel olarak “topaç” adıyla bilinen bu oyuncak Anadolu’nun farklı yörelerinde 200’ün üzerinde adla tanınır. Ayı, Bozanak, Develeme, Fıçı, Fırfırık, İştifan, Katır, Kiriştek, Köçek, Mozik, Pımpır, Pırlangaç, Totik, Vızırdak bu adlardan yalnızca birkaçı.
Diğer dillere bakıldığında, bu oyuncağa Latince “turbo”, İtalyanca “trottola”, Fransızca “toupie”, İngilizce “top” denmesi Türkçeyle gösterdiği benzerlik açısından ilginçtir. Aynı, sözcük İngilizcede ilk olarak, “eğirmeye hazır yün topağı” anlamıyla 1030’lu yıllarda saptanmıştır. Bizde de topacı adlandırmada kullanılan kirman, firmen, angırşak, arşak gibi sözcüklerin aynı zamanda yün eğirmeye yarayan aracın da adları olması dikkat çekicidir.
|
|